مقدمه

ازآن جا كه همواره توجه به موضوعات و پژوهش‌هاي علمي همراه با پديده‌ها و نيازهاي هر عصر بوده است، امروزه نيز توجه به مسايل زنان و مطالعات پيرامون آنها ونياز به پژوهش علمي دررابطه با آن به صورت يك امر ضروري ظاهر شده است. موضوعي كه تقريباً تا مدتي پيش به دلايل خاص فرهنگي، تاريخي وشايد به خاطر عدم شناخت و اهميت آن نقش چنداني در مطالعات علوم انساني نداشته است، اكنون بخشي از كل رشته‌هاي علوم انساني را به خود اختصاص داده است و از مباحث پر رونق در محافل علمي و اجرايي در سطح ملي و بين‌المللي گرديده است.

در اين راستا توجه به حقوق زن، به عنوان بخشي از مطالعات زنان به دليل اهميت بنيادي كه در وضعيت زنان در عرصه‌هاي گوناگون دارد قابل تتبع بيشتري مي‌باشد.از طرفي حقوق زن در مقايسه با ساير نظام‌هاي حقوقي مربوط به افراد شكل خاص خود را نيز دارد و آن به دليل تنوع جنبه‌هاي حقوقي مربوط به آن است به طوري كه درميان كليه شاخه‌هاي علم حقوق براي خود جايگاه ويژه‌اي دارد، زيرا زنان علاوه بر اين كه نيمي از جمعيت هر جامعه را تشكيل مي‌دهند، طيف وسيعي از اقشار گوناگون جامعه را نيز در بر مي‌گيرند.بدين ترتيب حقوق زن ضمن اين كه از جنبه حقوق بين‌المللي و حقوق داخلي قابل بررسي است، به طور مستقيم و غيرمستقيم با تمام زمينه‌هاي حقوقي و به عبارتي با كل علم حقوق در ارتباط است.

فهرست مطالب
عنوان                                                                          صفحه
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 1

بخش اول – بررسي اشتغال زنان از ديدگاههاي مختلف

فصل اول – اشتغال زنان از ديدگاه اجتماعي و اقتصادي
گفتار اول- وضعيت اشتغال زنان ازنگاه آمار ………………………………………. 10

بند اول- اشتغال زنان در دنيا …………………………………………………….. 13

الف – ميزان اشتغال زنان در دنيا …………………………………….. 13

ب- اشتغال زنان دنيا در بخشهاي مختلف ………………………… 18

بند دوم- اشتغال زنان درايران …………………………………………………… 22

الف – ميزان اشتغال زنان در ايران…………………………………… 22

ب- اشتغال زنان ايران دربخشهاي مختلف ……………………….. 25

گفتار دوم – موانع اشتغال زنان ………………………………………………………….. 29

بند اول- موانع اجتماعي …………………………………………………………….. 30

الف- طرز فكر وباورهاي اجتماعي……………………………………. 30

ب – سنتها وآداب و رسوم اجتماعي………………………………….. 31

ج – ازدواج ومسئوليتهاي خانوادگي ………………………………….. 33

د- عدم تمايل كارفرمايان نسبت به استخدام زنان………………. 34

بند دوم- موانع فرهنگي  ……………………………………………………………. 35

الف – موانع آموزشي ……………………………………………………… 35

ب – ضعف خودباوري و اتكاء به نفس از سوي زنان ………… 37

ج – عدم تمايل مردان به كار زنان در محيط هاي مختلط ……. 38

بند سوم- موانع اقتصادي ………………………………………………………….. 39

الف – ركود اقتصادي …………………………………………………….. 39

ب – شغل محسوب نكردن برخي از فعاليتهاي زنان…………….. 39

ج – اختلاف دستمزد ……………………………………………………….. 40

فصل دوم – اشتغال زنان از ديدگاه اسلام واسناد بين المللي
گفتار اول- اشتغال زنان از ديدگاه اسلام ………………………………………………. 42

بند اول- كار در اسلام ………………………………………………………………. 43

الف – كار درآيات قرآن كريم ………………………………………….. 43

ب- كار در سنت وروايات ………………………………………………. 45

ج – كار از ديدگاه فقهي……………………………………………………. 47

بند دوم – موضع اسلام در خصوص وضعيت شغلي زنان …………….. 48

الف – اشتغال زنان درقرآن …………………………………………….. 48

ب – اشتغال زنان در سنت وروايات………………………………….. 50

ج – اشتغال زنان در فقه …………………………………………………. 53

1-   ضرورت ملاحظه مقتضيات زمان ومكان در استنباط

مقررات اسلامي  ………………………………………………………. 55

2- عقل،مبناي استنباط منابع فقهي ……………………………… 57

گفتار دوم – بررسي اشتغال زنان در اسناد بين المللي …………………………. 59

بند اول – مقاوله نامه هاي سازمان بين المللي كار ………………………… 59

الف – مقاوله نامه شماره (111)………………………………………… 60

ب- مقاوله نامه شماره (100)…………………………………………… 61

ج – مقاوله نامه هاي شماره (122) و(142)‌…………………………. 61

د- مقاوله نامه شماره (103)……………………………………………. 62

بند دوم – اسناد بين المللي حقوق بشر …………………………………………. 64

الف – منشور ملل متحد……………………………………………………. 64

ب – اعلاميه هاي حقوق بشر …………………………………………… 64

1- اعلاميه جهاني حقوق بشر …………………………………….. 64

2- اعلاميه اسلامي حقوق بشر …………………………………… 65

ج – ميثاق هاي بين المللي حقوق بشر…………………………………. 66

1- ميثاق بين المللي حقوق مدني وسياسي ……………………. 66

2- ميثاق بين المللي حقوق اقتصادي- اجتماعي- فرهنگي.. 66

د- كنوانسيون هاي بين المللي حقوق بشر …………………………. 67

1- كنوانسيون رفع هر گونه تبعيض عليه زنان …………….. 67

2- كنوانسيون حقوق سياسي زنان …………………………….. 69

بخش دوم – بررسي اصول مرتبط با حق اشتغال زنان در كنوانسيون (CEDAW) و قوانين موضوعه ايران

فصل اول – بررسي اصول عمومي مرتبط با حقوق اشتغال زنان

گفتار اول – حق اشتغال به عنوان يك حق لاينفك حقوق انساني……………… 72

بند اول – حق اشتغال در كنوانسيون (CEDAW) ……………………………… 72

الف – مقصود كنوانسيون از رفع تبعيض و تساوي زن و مرد …….. 72

ب- مفهوم حق اشتغال از ديدگاه كنوانسيون …………………….. 76

بند دوم-حق اشتغال در قانون اساسي ايران…………………………………. 77

الف – بررسي حقوق زن از منظر برخي اصول قانون اساسي 77

1-   رعايت كرامت انساني و عدالت فردي واجتماعي در

مورد زنان……………………………………………………………….. 77

2- تساوي حقوق زن ومرد درقانون اساسي ……………….. 79

ب- بررسي حق اشتغال زنان از ديد برخي اصول قانون اساسي     80

گفتار دوم – حق برخورداري از فرصت‌هاي شغلي يكسان ……………………… 81

بند اول – حق برخورداري ازفرصت‌هاي شغلي يكسان دركنوانسيون

(CEDAW)…………………………………………………………………………………………….. 81

بند دوم- حق برخورداري از فرصت‌هاي شغلي يكسان در قوانين موضوعه

ايران …………………………………………………………………………………………………. 82

الف – اصل برابري ورود به خدمت عمومي طبق قانون استخدام

كشوري………………………………………………………………………………………………. 83

ب – ايجاد فرصت‌هاي يكسان براي اشتغال زنان ……………….. 84

گفتار سوم – حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل……………………………………….. 86

بند اول- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در كنوانسيون (CEDAW)…… 87

بند دوم- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در قوانين موضوعه ايران 88

بند سوم -  محدوديتهاي موجود بر آزادي انتخاب شغل زنان ……….. 89

الف – محدوديتهاي عمومي ……………………………………………… 89

1- عدم مخالفت با اسلام …………………………………………… 89

2- عدم مخالفت با مصالح عمومي ………………………………. 90

ب- محدوديتهاي اختصاصي……………………………………………. 90

1-   اشتغال به كارهاي زيان آور،خطرناك، سخت وحمل  بار

بيش از حد ………………………………………………………………. 90

2- اشتغال به شغل منافي مصالح خانوادگي يا حيثيات زن …….. 91

گفتار چهارم – حق برخورداري برابر از ارتقاء مقام وامنيت شغلي ………… 95

بند اول- حق برخورداري برابر از ارتقاء مقام ……………………………… 95

الف – حق برخورداري برابر از ارتقاء مقام در كنوانسيون (CEDAW) … 95

ب- حق برخورداري برابر از ارتقاءمقام در قوانين موضوعه  ايران……… 96

بند دوم – حق برخورداري برابر از امنيت شغلي……………………………. 99

الف – حق برخورداري برابر از امنيت شغلي در كنوانسيون  (CEDAW) …. 99

ب – حق برخورداري برابر از امنيت شغلي در قوانين موضوعه  ايران….. 100

گفتار پنجم –حق دريافت مزد مساوي و برخورداري از تامين اجتماعي……. 102

بند اول – حق دريافت مزد مساوي در مقابل كارمساوي ……………….. 102

الف – حق دريافت مزد مساوي در مقابل كار مساوي در

كنوانسيون (CEDAW)…………………………………………………………………………….. 102

ب – حق دريافت مزد مساوي در مقابل كارمساوي درقوانين

موضوعه ايران……………………………………………………………………………………. 104

بند دوم – حق برخورداري از تامين اجتماعي برابر ……………………….. 106

الف – حق برخورداري از تامين اجتماعي برابر در كنوانسيون

(CEDAW) …………………………………………………………………………………………… 107

ب- حق برخورداري از تامين اجتماعي برابردرقوانين موضوعه

ايران………………………………………………………………………………………………….. 108

فصل دوم – بررسي اصول اختصاصي مرتبط با حق اشتغال زنان

گفتار اول – ممنوعيت اخراج به دليل بارداري يا مرخصي زايمان …………… 115

بنداول- ممنوعيت اخراج به دليل بارداري يا مرخصي زايمان در

كنوانسيون (CEDAW)…………………………………………………………………………….. 116

بند دوم- ممنوعيت اخراج به دليل بارداري يا مرخصي زايمان در قوانين

موضوعه ايران…………………………………………………………………………………… 117

گفتار دوم – استفاده از مرخصي وبرخورداري از حقوق ومزاياي دوران

بارداري و زايمان ………………………………………………………………………………. 118

بند اول – استفاده از مرخصي وبرخورداري از حقوق ومزاياي دوران

بارداري و زايمان در كنوانسيون (CEDAW)……………………………………………… 119

بند دوم – استفاده از مرخصي و برخورداري از حقوق و مزاياي

دوران بارداري و زايمان در قوانين موضوعه ايران ……………………………….. 123

گفتار سوم – ارائه خدمات حمايتي به والدين ………………………………………… 133

بند اول –ارائه خدمات حمايتي به والدين در كنوانسيون (CEDAW)…….. 133

بند دوم – ارائه خدمات حمايتي به والدين در قوانين موضوعه ايران… 137

گفتار چهارم- برخورداري از حمايت در زمان بارداري…………………………… 142

بند اول- برخورداري از حمايت درزمان بارداري در كنوانسيون (CEDAW)…. 142

بند دوم – برخورداري از حمايت درزمان بارداري در قوانين موضوعه

ايران………………………………………………………………………………………………….. 143

بخش سوم – بررسي اشتغال زنان در مناصب مهم دولتي و سياسي در كنوانسيون (CEDAW) وقوانين موضوعه ايران

فصل اول- بررسي اشتغال زنان درمناصب مهم دولتي وسياسي در كنوانسيون (CEDAW)

گفتار اول – برابري زن و مرد به تصدي مشاغل مهم دولتي وسياسي

در كنوانسيون(CEDAW)………………………………………………………………………. 150

بند اول- برابري زن به تصدي مشاغل مهم دولتي و سياسي در سطح

ملي ……………………………………………………………………………………………………. 159

بند دوم – برابري زن ومرد به تصدي مشاغل مهم دولتي و سياسي در

سطح بين المللي …………………………………………………………………………………. 159

الف – توصيه كلي شماره 8………………………………………………. 160

ب –توصيه كلي شماره 10……………………………………………….. 163

گفتار دوم – اتخاذ تدابيري خاص درجهت گسترش حضور زنان در مناصب

مهم دولتي و سياسي …………………………………………………………………………. 164
بند اول- اتخاذ تدابيري خاص در سند كنفرانس جهاني زن- نايروبي………. 164

بند دوم- اتخاذ تدابيري خاص در سند كنفرانس جهاني زن- پكن……. 166

فصل دوم- بررسي اشتغال زنان درمناصب مهم دولتي وسياسي در قوانين موضوعه ايران

گفتار اول – جايگاه زنان در نهاد رهبري ………………………………………………. 177

بند اول – رهبري ………………………………………………………………………. 177

بند دوم- شوراي رهبري …………………………………………………………… 179

بندسوم – مجلس خبرگان……………………………………………………………. 182

گفتار دوم – جايگاه زنان در قواي سه گانه(مجريه، مقننه،قضائيه) ………….. 184

بند اول- جايگاه زنان در قوه مجريه…………………………………………….. 184

الف – رياست جمهوري……………………………………………………. 184

ب – وزارت …………………………………………………………………… 189

بند دوم- قوه مقننه ……………………………………………………………………. 190

الف- مجلس شوراي اسلامي …………………………………………… 190

ب- شوراي نگهبان ………………………………………………………… 191

بند سوم – قوه قضائيه ………………………………………………………………. 194

الف- قضاوت ………………………………………………………………… 194

ب – رياست قوه قضائيه …………………………………………………. 202

گفتار سوم – جايگاه زنان در نيروهاي مسلح ………………………………………. 203

بند اول- ارتش………………………………………………………………………….. 206

بند دوم – نيروي انتظامي …………………………………………………………… 207

بند سوم- سپاه پاسداران …………………………………………………………… 209

نتيجه…………………………………………………………………………………………………. 213
پيوست ……………………………………………………………………………………………… 223
فهرست منابع  ……………………………………………………………………………………. 257
فهرست جداول

جدول شماره 1: نرخ مشاركت نيروي كاربه تفكيك جنس در كشورهاي مختلف جهان طي سالهاي 98-1989      15

جدول شماره 2: ميزان فعاليت زنان (نرخ مشاركت) در مقاطع ده ساله در ايران     23

جدول شماره 3: توزيع نسبي جمعيت فعال برحسب مناطق به تفكيك جنس طي       سالهاي 75-1355     25

جدول شماره 4: توزيع نسبي جمعيت شاغل دربخشهاي عمده فعاليت برحسب مناطق به تفكيك جنس طي سالهاي75-1355

………………………………………………………………………………….. 27

جدول شماره 5:توزيع مستخدمان كشوري دروزارتخانه ها وموسسات مشمول وغيرمشمول قانون استخدام كشوري برحسب جنس درسالهاي 1365 و1374  28

جهت دانلود کلیک کنید