مقدمه

قرن بیستم را قرن انقلابهای بزرگ خوانده اند. قرنی که از نخستین سالها و دهه هایش تا پایان، شاهد خیزشها وقیامهای کوچک وبزرگ درجای جای کره خاکی بوده است. انقلاب اکتبر روسیه، انقلاب چین، قیامهای متعدد در آفریقا و…شواهد این مدعایند. فصل مشترک این خیزشها، الگوپذیری از مکتب مارکسیسم و قرارگرفتن در قالب مبارزه طبقه ای علیه طبقه دیگر بود. وقوع انقلاب اسلامی ایران در دهه های آخر قرن بیستم با ویژگیهایی منحصر به فرد،آشکارا مکتبی جدید برای انقلاب به بشر عرضه کرد و واژه انقلاب را از انحصار یک مبارزه صرفاً طبقاتی نجات داد.

انقلاب اسلامی در ایران هرگز فریاد یک طبقه علیه طبقه ای دیگر نبود. جنگ کارگران بر ضد کارفرمایان، نبرد دهقانان علیه مالکان، و کارزار بین روستاییان و شهریان نبود. انقلاب اسلامی ایران فریاد اعتراض ملتی بزرگ بود علیه ظلم، بی عدالتی، بی دینی، وابستگی، استبداد، استعمار و…فریادی بود که همزمان از حلقوم میلیون ها انسان بر خاسته  و خواب از سر ستمگران ربود؛ انسانهایی که چونان صفی مرصوص بی هیچ واهمه ای راه عبور گلوله های آتشین را سد کرده بودند؛ و در این صف، سیمای مصمم و زنانی دیده می شد که نماینده همه طبقات شهری و روستایی بودند. معلم و دانش آموز، استاد و دانشجو، مجتهد و طلبه، کشاورز و کاسب، کارگر و کارمند و در آخر حتی نظامیانی که قرار بود رودروی این مردم بایستند. همه یک رهبر داشتند، امام خمینی(ره)، همه یک هدف داشتند، سرنگونی شاه و برپایی جمهوری اسلامی. اگر به شهرهای دورافتاده مرزی می رفتی، همان شعارها را از زبان مردم می شنیدی که در تهران شنیده بودی، اگر به روستاها می رفتی، همان عکس هایی را از محبوب دلها می دیدی که در قم و تهران دیده بودی. به طوریکه در نهایت تمامی مردمان این آب و خاک با مشت هایی گره کرده و سرهای پر شور بالا زده، سینه آسمان را شکافتند و با بیزاری از شاه ظالم انقلاب را به پیروزی رساندند.

فهرست مطالب                                                                                                                              صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………… 1

بیان مسئله………………………………………………………………………………………….. 2

اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………… 3

هدف های تحقیق…………………………………………………………………………………….. 4

سوال های تحقیق………………………………………………………………………………………4

فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………. 4

تعریف مفاهیم…………………………………………………………………………………………  5

پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………….. 6

روش انجام تحقیق و ابزار گردآوری داده ها……………………………………………………………….. .6

سازماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………… 7

فصل اول-چارچوب نظری تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………… 8

الف- نظریه پخش……………………………………………………………………………………….. 8

ب-انواع پخش………………………………………………………………………………………….. 8

1-    پخش جابه جایی……………………………………………………………………………………. 8

2-    پخش سلسله مراتبی…………………………………………………………………………………. 8

3-    پخش سرایتی یا واگیر دار……………………………………………………………………………. 8

ج -عوامل نظریه پخش……………………………………………………………………………………. 9

1-    حوزه یا محیط جغرافیایی…………………………………………………………………………….. 9

2-    زمان……………………………………………………………………………………………… 9

3-    موضوع پخش…………………………………………………………………………………… … 9

4-    مبدأ پخش………………………………………………………………………………………….. 9

5-    مقصد پخش………………………………………………………………………………………… 9

6-    مسیر حرکت……………………………………………………………………………………….. 9

د-عوامل کاهش دهنده پخش……………………………………………………………………………….. 10

1-    مسافت…………………………………………………………………………………………….10

2-    زمان………………………………………………………………………………………………10

3-    موانع تراوش………………………………………………………………………………………..10

جمع بندی………………………………………………………………………………………………. 11

فصل دوم: روند شکل گیری و ویژگی ها و کانون های انقلاب اسلامی

مقدمه…………………………………………………………………………………………………   12

الف-روند شکل گیری انقلاب اسلامی………………………………………………………………………… 13

1-    تعریف انقلاب اسلامی……………………………………………………………………………….. 13

2-    نظام حکومتی پهلوی و تأثیر آن بر روند شکل گیری انقلاب اسلامی………………………………………….. 14

3-    حوادث و جریان های زمینه ساز انقلاب اسلامی………………………………………………………….. 20

3-1- لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی……………………………………………………………………….. 20

3-2- ماجرای رفراندوم و مقاومت در برابر آن……………………………………………………………….. 22

3-3- تحولات انقلابی از سال 1342 تا 1356 ……………………………………………………………… 24

3-4- واقعه 19 دی قم و پیامدهای آن…………………………………………………………………………. 26

ب- ویژگیهای انقلاب اسلامی………………………………………………………………………………… 27

1-    دین(اسلام)،ایدئولوژی انقلاب……………………………………………………………………………  27

2-    قدرت رهبری و نفوذ معنوی امام خمینی(ره)……………………………………………………………..   31

3-    مردمی بودن انقلاب اسلامی…………………………………………………………………………….   33

4-    پایگاهها و کانونهای اصلی نهضت……………………………………………………………………….   35

4-1- مساجد و حسینه ها…………………………………………………………………………………… .  35

4-2-حوزة علمیه قم………………………………………………………………………………………..   37

4-3- بازار و بازایان………………………………………………………………………………………   39

4-4-دانشگاه……………………………………………………………………………………………..   41

5-    وحدت و هماهنگی همه مراکز الهام بخش انقلاب اسلامی……………………………………………………..   43

6-    پیشتاز بودن روحانیت مبارز…………………………………………………………………………….  43

جمع بندی…………………………………………………………………………………………………..  45

فصل سوم: موقعیت سیاسی، اجتماعی و تاریخی اردبیل تا دهه 1340

مقدمه………………………………………………………………………………………………………  46

الف- ویژگیهای جغرافیایی اردبیل……………………………………………………………………………….  47

1-    وجه تسمیه…………………………………………………………………………………………….. .47

2-    موقعیت جغرافیایی شهر…………………………………………………………………………………..  48

3-    موقعیت اقتصادی شهر……………………………………………………………………………………  49

4-    نژاد و زبان مردم اردبیل………………………………………………………………………………… . 51

ب- موقعیت تاریخی شهر اردبیل…………………………………………………………………………………  53

1-    سابقه تاریخی شهر اردبیل…………………………………………………………………………………. 53

2-    تاریخچه ای از دولت صفوی……………………………………………………………………………….. 55

3-    وضع اجتماعی-سیاسی اردبیل در زمان صفویه………………………………………………………………… 57

4-    خرابی اردبیل در عهد نادرشاه………………………………………………………………………………. 58

5-   موقعیت اجتماعی –سیاسی اردبیل در دورة قاجاریه……………………………………………………………… 59

5-1- اردبیل در مشروطیت ایران……………………………………………………………………………….. 61

5-2-اردبیل در دورة استبداد صغیر………………………………………………………………………………. 63

6-    موقعیت اجتماعی-سیاسی اردبیل در دورةپهلوی اول……………………………………………………………. 66

ج-موقعیت مذهبی شهر اردبیل…………………………………………………………………………………… 70

1-    ادیان قبل از اسلام………………………………………………………………………………………… 70

2-    ادیان و مذاهب دوره ی اسلامی……………………………………………………………………………… 71

3-    اردبیل پایگاه تشیع و تصوف در دورةصفویه………………………………………………………………….. 72

4-    اقلیت های دینی در اردبیل………………………………………………………………………………… .74

5-   اماکن مذهبی اردبیل………………………………………………………………………………………. 75

• مساجد تاریخی شهر اردبیل………………………………………………………………………… …..75

5-1-        مسجد جامع اردبیل…………………………………………………………………………………… 75

5-2-        مسجد تیر پوش……………………………………………………………………………………… 75

5-3-        مسجد حاج فخر…………………………………………………………………………………….. 75

5-4-        مسجد میرزا علی اکبر مجتهد…………………………………………………………………………. 76

5-5-        مسجد میر صالح انواری……………………………………………………………………………… 77

5-6-        مسجد اعظم………………………………………………………………………………………… 77

• ·       امامزاده های اردبیل……………………………………………………………………………… 78
• ·       مدارس علمیه اردبیل……………………………………………………………………………… 78

5-7-        مدرسه صالحیه…………………………………………………………………………………….. 78

5-8-        مدرسه ملا ابراهیم…………………………………………………………………………………. 78

5-9-        مدرسه آقا میرزا علی اکبر…………………………………………………………………………… 78

ح- بازار اردبیل……………………………………………………………………………………………… 80

جمع بندی…………………………………………………………………………………………………….81

فصل چهارم: انقلاب اسلامی و فعالیت انقلابیون در شهر اردبیل

مقدمه……………………………………………………………………………………………………….  83

الف- موقعیت شهر اردبیل دراوایل دهه چهل……………………………………………………………………….  84

1-    وضعیت اقتصادی و اجتماعی اردبیل در اوایل دهه 1340 ه.ش…………………………………………………  84

2-   وضعیت کانونهای مذهبی اردبیل……………………………………………………………………………  85

2-1- بازار در سالهای 43 و 1342………………………………………………………………………… . 86

2-2- روحانیت در سال 43 و 1342……………………………………………………………………….    87

ب-شیوه های انتقال عقاید انقلابی به اردبیل……………………………………………………………………….  90

1-   عقیده انقلابی……………………………………………………………………………………………. 90

2-   راههای انتقال عقاید انقلاب……………………………………………………………………………….. 91

2-1- انتقال به شیوه جابه جایی(فیزیکی)………………………………………………………………………… 91

2-2- انتقال به شیوه سرایتی………………………………………………………………………………….. 94

2-3- انتقال به شیوه سلسله مراتبی……………………………………………………………………………. ..95

3-    تشکیل اولین حلقه ها و جلسات انقلابی………………………………………………………………………. 96

4-   فعالان انقلابی و نقش آنها در اردبیل………………………………………………………………………..  97

1-    آیت الله حاج سید یونس یونسی اردبیلی………………………………………………………………………  97

2-    آیت الله حاج سید عبدالغنی اردبیلی…………………………………………………………………………  98

3-    آیت الله میرزا محمد مسائلی………………………………………………………………………………  99

4-    آیت الله حاج میرزا بیوک خلیل زاده(مروج)………………………………………………………………… 99

5-    آیت الله حاج سید عبدالکریم موسوی اردبیلی……………………………………………………………….. 100

5-   کانونها و مکانهای نشر عقاید انقلابی در اردبیل……………………………………………………………..101

5-1-نقش مساجد در حوادث انقلابی اردبیل……………………………………………………………………. 102

5-2-نقش حوزة علمیه. در حوادث انقلابی اردبیل………………………………………………………………. 102

5-3- نقش دانشسرا و مدارس.. در حوادث انقلابی اردبیل………………………………………………………… 103

5-4- نقش بازار در حوادث انقلابی اردبیل……………………………………………………………………. 104

ج-تحولات انقلابی از سال 1354 تا اواخر 1356 ه.ش……………………………………105

1-    تکوین افکار انقلابی در جلسات مذهبی………………………………………………………………. 105

2-    سخنرانی های انقلابی در مساجد اصلی شهر…………………………………………………………..108

الف-سخنرانی علمای انقلابی بزرگ در سال 56…………………………………………………… 108

ب- واقعه 19 دی قم و 29 بهمن تبریز………………………………………………………………… 108

د-تحولات انقلابی از اوایل سال 1357 تا پیروزی انقلاب اسلامی……………………. 109

1-   فعالیتهای انقلابیون در بهار و تابستان 57……………………………………………. 109

1-1-        نخستین راهپیمایی ده هزار نفری اردبیل……………………………………………… 111

1-2-        نیمه شعبان سال 57 و سخنرانی شدیداللحن آیت الله مروج…………………………… 112

1-3-        رمضان سال 57 و تشدید اعتراضات و اوج گیری تظاهرات مردمی………………… 113

1-4-        نخستین شهید تظاهرات در شهر اردبیل…………………………………………………114

1-5-        اعتراض گسترده مردم………………………………………………………………….. 115

2-         فعالیت انقلابیون در پاییز 57……………………………………………………………… 115

3-         فعالیتهای انقلابیون از محرم تا بهمن 57……………………………………………….. 117

3-1-        دیماه سال 57 خونین ترین ماه انقلاب در اردبیل…………………………………………  119

3-2-سه شنبه 19/10/57 آتش سوزی در بازار اردبیل……………………………………………   121

3-2-        شنبه 23 دیماه 57 مجلس بزرگداشت شهدای نیارق………………………………………..  121

3-3-        بهمن ماه 57 ماه پیروزی انقلاب…………………………………………………………… 122

3-4-        حماسه 23 بهمن اردبیل………………………………………………………………… … 123

ر- موانع و مقاومتها در برابر جریان انقلاب اسلامی در شهر اردبیل………………………..  125

1-    موانع فکری………………………………………………………………………………….. . 125

2-    موانع سازماندهی شده توسط رژیم پهلوی………………………………………………………………….  126

2-1- نیروهای امنیتی………………………………………………………………………………………  126

2-1- حزب رستاخیز……………………………………………………………………………………… . 127

جمع بندی……………………………………………………………………………………………….. 127

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………. 129

منابع………………………………………………………………………………………………………… 135

ضمایم ……………………………………………………………………………………………………. 139

جهت دانلود کلیک کنید